Ardbeg został uznany przez koneserów whisky „trunkiem tak bliskim doskonałości, że nie widać prawie różnicy”. I faktycznie jest to whisky, która w 100% zasługuje na swoją niesamowitą reputację. Destylarnia Ardbeg mieści się na szkockiej wyspie Islay słynącej z produkcji torfowych trunków.
Sam Ardbeg należy do rodziny single maltów i nosi tytuł jednej z najbardziej złożonych i torfowych whisky na świecie. Ardbeg to czczony na całym świecie, nieokiełznany duch z Islay, charakteryzujący się elektryzującym, torfowym aromatem, wzbogaconym o przeróżne nuty fantastycznie balansujące całą whisky.
Dlatego też trunki od marki w ciągu ostatnich dziesięciu lat zdobyły wiele prestiżowych tytułów, w tym Scotch Whisky of the Year, World's Best Single Malt oraz World Whisky of the Year.
Ardbeg zachwyca nie tylko walorami smakowymi, ale też swoim ponad 200-letnim dziedzictwem, a także ciekawym procesem produkcji. Więcej na ten temat dowiecie się z dalszej części artykułu. Zapraszamy do czytania.
Islay scotch Island. Czym się charakteryzuje ta owiana mrokiem kraina?
Mała i odległa wyspa Islay (czytane aj-lah) to antyczna kraina Szkocji pełna dzikich i nieokiełznanych miejsc, w której celtyccy mnisi znajdywali schronienie przed najazdami Norsmenów, a pierwsi nielegalni gorzelnicy przemycali swoje destylaty do skalistej zatoki Ardbega. Islay to również ogrom źródeł obfitych w miękką wodę, żyzną glebę oraz akry cennego torfu.
Wszystko to sprawia, że wyspa ta jest domem wielu wspaniałych destylarni, w tym Ardbega, a także ulubionym miejscem podróży miłośników torfowych whisky single malt. Poniżej przedstawiamy kilka ciekawostek z życia wyspy.
- Pierwszy milion litrów (na rok) wyprodukowany na wyspie osiągnęła destylarnia Ardbeg w 1887 roku.
- Jesienią i zimą Islay jest gospodarzem 70% całej populacji Bernikli białolicej na świecie. Sama destylarnia Ardbeg odwiedzana jest rocznie przez 37 tysięcy tych osobników.
- Cała wyspa, czyli 62 000 hektarów terenu to połacie żyznej ziemi torfowej.
- Najczęstszą przyczyną korków na Islay są wędrówki owiec. Wyspa liczy ponad 42 tysiące tych wełnianych zwierząt! Zadziwiające jest również to, że na wyspie nie ma ani jednego ronda czy sygnalizacji świetlnej.
- Wyspa zamieszkała jest przez 3000 osób. Rodowici mieszkańcy Islay nazywają się Ileach. Populacja samej wsi Ardbeg w XIX wieku liczyła 200 osób. Dziś zostało już tylko 19 osób lub, jak to mówią w destylarni – nielicznych szczęściarzy.
- Na tej jednej małej wyspie znajduje się tylko 8 destylarni i aż 140 Komitetów! W 2000 roku powstał jeszcze jeden – światowej sławy, Komitet Ardbega.
Whisky single malt Ardbeg od zaplecza, czyli jak powstaje ten niesamowity trunek?
Dzięki prawdziwemu poświęceniu i pasji, a także kilku ważnym komponentom, w tym najbardziej fenolowemu słodowi w branży oraz miękkiej, czystej wodzie z własnego źródła, Ardbeg stanowi dziś jedną z najbardziej rozpoznawalnych szkockich whisky single malt. Samo tworzenie tego trunku wymaga pewnego rodzaju chemii pomiędzy poszczególnymi procesami produkcji a ludźmi, którzy za nie odpowiadają. Poniżej przedstawiamy krótki opis całego procesu.
Słód, torf i woda.
Ardbeg używa najbardziej fenolowego, czyli dymnego słodu w branży, który torfowany jest poziomu 55ppm. Od 1981 roku Ardbeg nie posiada własnej słodowni, dlatego też cały słód używany do produkcji ich whisky pochodzi z legendarnego Port Ellen. Po przetransportowaniu słodu jest on kruszony przez kultowy i niezwykle rzadki młyn Boby, zainstalowany w Ardbegu w 1921 roku.
Woda, której używa się do produkcji Ardbega, pochodzi z jeziora Uigeadail, znajdującego się 3 mile za destylarnią (w górę wzgórza). Zanim woda trafi do miejsca docelowego, musi pokonać wpierw drogę przez pola torfowe. Następnie wpada do jeziora Airigh Nam Beist. Stamtąd przedostaje się strumykiem Ardbeg Burn do tamy Charliego w destylarni, skąd zabierana jest do Mash House – miejsca, w którym produkuje się zacier.
Zacier i pasza dla bydła.
Zmielony już słód dodawany jest do naczynia zwanego mash tun, razem z wodą z jeziora Uigeadail podgrzaną do temperatury 63,5°C. Głównym celem tej specjalnej kadzi zaciernej jest otrzymanie jak największej ilości cukru, dlatego też podczas całego procesu woda dodawana jest, aż 3 razy w trzech różnych temperaturach. Gdy ostatnia ciecz zostanie odprowadzona z zacieru, wszystkie resztki powstałe w trakcie jego przygotowywania, zbierane są jako pasza dla lokalnego bydła.
Fermentacja i destylacja.
Ciekła brzeczka prosto z kadzi zaciernej schładzana jest do 18°C. Następnie dodaje się do niej drożdże, które rozpoczynają fermentację. Kadzie fermentacyjne zwane Wash Backs wykonane są z sosny Oregon. Czas tego procesu w Ardbegu jest znacznie dłuższy niż w innych destylarniach ze względu na wysoką zawartość fenoli w słodzie. Tak otrzymany napój zawiera około 8,5% alkoholu. Po fermentacji przychodzi czas na dwukrotną destylację w dwóch typach miadzianych alembików – Wash Still oraz Spirit Still. Po całym procesie Ardbeg otrzymuje niezwykle czyste i aromatyczne destylaty.
Beczki.
Beczki w Ardbegu, pochodzą z przeróżnych źródeł. Ogromna ilość whisky dojrzewa w beczkach po bourbonie 1 i 2 napełnienia. W przeszłości używano głównie tylko tych beczek. Obecnie Ardbeg posiada zaplecze beczek po wzmacnianym winie hiszpańskim – Sherry Oloroso i Pedro Ximenez. Używane są również nowe beczki z dębu francuskiego (Ardbeg Corryvreckan). Ponieważ destylarnia Ardbeg znajduje się bardzo blisko morza, whisky podczas swojego dojrzewania nabierają pewnego morskiego, jodowego charakteru, co jeszcze bardziej potęguje ich niezwykłość.
Po skończonej maturacji następuje najlepsza część całego procesu, czyli butelkowanie! Pozostaje tylko wysłać, nalać i wypić.
Jak Ardbeg przezwyciężył wszystkie lata wzlotów i upadków destylarni?
Aby pojąć fenomen marki Ardbeg, musimy cofnąć się paręset lat do roku 1815, kiedy to oficjalnie powstała destylarnia, dzięki wykupieni licencji przez założyciela Ardbega – Johna Macdougalla. 20 lat później pewien handlarz alkoholi z Glasgow – Thomas Buchanan, wykupił destylarnie za 1,8 tysiąca funtów, zostawiając na stanowisku zarządcy syna Johna – Alexandra Macdougalla. Niestety w 1853 roku Alexander zmarł, a jego stanowisko przejęły jego siostry – Margaret i Flora oraz Colin Hay.
W 1887 roku Alfred Barnard – historyk gorzelnictwa, w swojej książce zatytułowanej „The Whisky Distilleries of the United Kingdom”, wspomniał destylarnie Ardbeg pisząc, że produkuje ona rocznie 250 tysięcy galonów whisky, co daje ponad 1 milion litrów tego trunku. Dzięki czemu stanął on na czele najbardziej produktywnych destylarni na Islay.
W 1911 roku nazwa Ardbeg, a także jej logo – słynna literka „A” zostały zarejestrowane jako znak towarowy, aby chronić idącą naprzód markę i jej reputacje. Jednak kolejne lata nie były najlepsze dla destylarni. W przeciągu 75 lat Ardbeg znajdował się w rękach 3 różnych właścicieli. Dodatkowo na skutek źle prowadzonej polityki działalności destylarnia została dwukrotnie zamknięta – na 8 lat, a następnie po 2-letnim wznowieniu produkcji whisky na kolejne 6 lat.
Po latach klęski do Ardbega uśmiechnęło się szczęście i w 1997 roku został on wykupiony przez znaną firmę z Highland – Glenmorangie. Destylarnia rozpoczęła pracę w pełnym wymiarze godzin i wypuściła pierwsze whisky zawierające Ardbega 17YO, edycje rocznikową 1978 oraz butelkę Ardbeg Provenance. W zaledwie rok od przejęcia destylarni zaczęła ona przyciągać tłumy ludzi.
W 2000 roku światło dzienne ujrzał projekt, który po dziś dzień cieszy podniebienia wielu miłośników whisky. Mowa oczywiście o niesamowicie zbalansowanym i pełnym smaku trunku – Ardbeg 10YO. Dodatkowo do życia został powołany Światowy Komitet Ardbega, aby zapewnić swoim wiernym fanom, że drzwi destylarni, już nigdy nie będą zamknięte (na stałe).
Przez kolejne lata Ardbeg wydał wiele edycji whisky, poczynając od tych, które zawitały na stałe w portfolio marki, po te unikatowe wydane w ilości 200 butelek na cały świat! Sprawiło to, że trunki marki Ardbeg stały się jednymi z najlepiej nagradzanych whisky. W 2011 roku Ardbeg miał również przyjemność zostać pierwszą whisky w kosmosie (o czym opowiadamy w akapicie niżej). 4 lata później destylarnia Ardbeg świętowała zasłużenie swoje 200-lecie.
Pierwsza whisky w kosmosie.
Kiedy pracownicy destylarni dowiedzieli się o pomyśle wysłania Ardbega w kosmos, wydawało się to jak motyw z filmu science fiction. A jednak w 2011 roku został przeprowadzony pierwszy taki eksperyment na whisky. Ardbeg został zaproszony przez amerykańską firmę zajmującą się badaniami kosmosu – NanoRacks LLC do wzięcia udziału w testowaniu mikro organicznych związków znanych jako „terpeny”.
Małe fiolki z whisky Ardbeg wyruszyły w niesamowity rejs w kosmos – gdzie krążyły wokół Ziemii na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej z prędkością 17 227 mil na godzinę (15 razy dziennie). Fiolki bezpiecznie powróciły na Ziemię, lądując 12 września 2014 r. w Kazachstanie. Następnie zostały przewiezione do laboratorium naukowego w Houston. Wśród osób zajmujących się ich badaniem był twórca whisky Ardbeg, wybitny dr Bill Lumsden.
Zadaniem zespołu było odkrycie tajemnic dojrzewania whisky w kosmosie, poprzez porównanie interakcji między cząsteczkami a zwęgloną beczką, zarówno w mikro grawitacji na orbicie, jak i normalnej grawitacji w magazynie Ardbega nr 3 na Islay. Po miesiącach analizy, we wrześniu 2015 roku, dr Bill Lumsden ujawnił tajemnice dojrzewania whisky w książce, którą nazwał „Białą Księgą”.
Jakie whisky wchodzą w portfolio marki Ardbeg?
Jak już wspomnieliśmy, Ardbeg posiada niesamowitą gamę produktów, które wyróżniają się na tle innych głównie walorami smakowymi i aromatem. Jako sklep z whisky Ardbeg, oferujemy wiele produktów tej marki. Poniżej przedstawiamy pozycje z klasycznego portfolio, różniące się następującymi cechami:
ARDBEG 10YO
Ardbeg TEN to 10-letni single malt o jasno-złotym kolorze. Wyróżnia się torfowym i gładkim charakterem z nutami cytryny i limonki, czarnego pieprzu, kremowego cappuccino oraz lukrecji.
ARDBEG 5YO WEE BEASTIE
Ardbeg Wee Beastie to 5-letnia wersja, która charakteryzuje się mocniejszymi i wyraźniejszymi aromatami, głównie torfu, przypraw korzennych oraz dymu. Wszystko za sprawą dodatku beczek po Sherry Oloroso.
ARDBEG AN OA
Ardbeg An Oa to whisky, która leżakuje w 3 skrajnie różnych rodzajach beczek. Finalnie powstaje trunek przepełniony aromatem dymnego drzewa, toffi, anyżu, tropikalnych owoców i smoły wraz z kremowymi nutami mlecznej czekolady, palonymi liśćmi herbaty, słodkimi przyprawami oraz dymem z cygara.
ARDBEG UIGEADAIL
Ardbeg Uigeadail to bardzo złożony trunek o wysokiej zawartości alkoholu. Whisky ostra i zdecydowana w smaku z ciężkim aromatem torfu, który łagodzą nuty słodkich rodzynek, sherry i lukrecji.
ARDBEG CORRYVRECKAN
Ten tajemniczy trunek, jakim jest Ardbeg Corryvreckan to doskonałe połączenie destylatów dojrzewających w beczkach z francuskiego dębu oraz w tradycyjnych dla Ardbega beczkach po bourbonie. Charakteryzuje się intensywnym, torfowym aromatem ze słodyczą czerwonych owoców i wanilii oraz głębokim smakiem z nutą smoły, kawy, pieprzu, czekolady i papryki.
ARDBEG 25YO
Ardbeg 25YO to 25-letni single malt i najstarsza, regularnie butelkowana whisky należąca do portfolio marki. Wiek, który spędziła w beczkach, nie poskromił jednak naturalnej, torfowej natury Ardbega. Oprócz okrągłego i wręcz niepowtarzalnego charakteru pojawiają się nuty wędzonej śmietany, sosny, wosku, ostrej papryki, czekolady, smoły, a także anyżu oraz krówki.
